Công ty Cổ phần Sông Ba (SBA) đang nô nức, tích cực chuẩn bị cho kỷ niệm 15 năm thành lập Công ty (02/01/2003 - 02/01/2018). Mười lăm năm, một chặng đường chưa dài, nhưng lại là những năm tháng cực kỳ gian khó, trưởng thành của SBA và không bao giờ quên được.

Quả vậy với vốn điều lệ ban đầu 10 tỷ đồng khi thành lập Công ty Đầu tư và Phát triển Điện Sông Ba (tiền thân của SBA) để đầu tư dự án thủy điện Krông H’năng (64 MW) với vốn đầu tư trên 1.400 tỷ đồng! Lời giải cho bài toán vốn rất nan giải này là Công ty đã chọn phương án “lấy ngắn nuôi dài” bằng cách đầu tư thêm dự án thủy điện Khe Diên, công suất 09 MW tại tỉnh Quảng Nam. Ngày 29/9/2003, Công trình thủy điện Khe Diên được khởi công xây dựng. Quyết định đó như thổi một luồng sinh khí cho Công ty. Với khẩu hiệu “Khó khăn là cơ hội, Sáng tạo để phát triển”, CBNV Công ty đã luôn nỗ lực lao động sáng tạo, đoàn kết, sẵn sàng vượt qua mọi gian khó trong thi công xây lắp để ngày 28/5/2007 NMTĐ Khe Diên chính thức hòa lưới điện quốc gia, đi vào vận hành phát điện thương mại trong niềm tự hào, vui sướng của toàn thể CBNV SBA. Quyết định đầu tư NM Khe Diên là một quyết định rất sáng suốt và đúng đắn: Công trình TĐ Khe Diên thực sự là nơi rèn luyện, trưởng thành của đội ngũ CBNV SBA và cũng là khởi nguồn về tài chính giúp SBA tiếp tục đầu tư công trình TĐ Krông H’năng.

Thời gian đầu mới đưa vào vận hành, quá nhiều khó khăn do đội ngũ cán bộ, nhân viên còn non trẻ về tuổi đời lẫn kinh nghiệm vận hành, các sự cố tổ máy liên tục xảy ra do chất lượng thiết bị …; nhưng với tinh thần luôn vượt khó, nỗ lực học tập, lao động sáng tạo, Nhà máy đã từng bước vượt qua khó khăn, vươn lên tự thực hiện công tác sửa chữa, bảo dưỡng thiết bị, đảm bảo 02 tổ máy vận hành ổn định, luôn hoàn thành và hoàn thành vượt mức kế hoạch sản xuất kinh doanh được giao. 

Lãnh đạo EVNCPC trao tặng Cờ lưu niệm cho NMTĐ Khe Diên nhân lễ kỷ niệm 10 năm vận hành phát điện thương mại

Trở lại bài toán vốn cho công trình thủy điện Krông H’năng ? Lấy vốn đâu để tiếp tục thi công công trình, lấy ngoại tệ đâu để mua sắm thiết bị cho nhà máy? Năm 2007 dòng vốn trong xã hội tăng nhanh, Công ty từng bước điều chỉnh vốn. Ngày 01/8/2007 Công ty đã quyết định chuyển đổi sang mô hình Công ty cổ phần, vốn điều lệ 500 tỷ đồng với hai cổ đông sáng lập là Công ty Điện lực 3 (nay là Tổng công ty Điện lực miền Trung - EVNCPC) và Tổng công ty Xây lắp Điện Việt Nam (VNECO). Niềm vui ngắn chẳng tày gang! Việc góp vốn điều lệ của Cổ đông không mấy thuận lợi do ảnh hưởng của cơn bão tài chính 2008, và bất lợi lớn khi đến tháng 12/2008, Cổ đông sáng lập VNECO xin rút không còn là Cổ đông sáng lập, tình hình tài chính SBA vô cùng khó khăn. Để có nguồn ngoại tệ mua sắm thiết bị nhà máy, Công ty đã làm việc với các cơ quan thuộc Bộ Tài chính để tìm nguồn vốn vay từ NIB (Ngân hàng Đầu tư Bắc Âu), và khi đã khai thông được nguồn vốn rồi thì lại vướng quy định chỉ định thầu (theo Luật đấu thầu, dự án TĐ  Krông H’năng phải được sự cho phép của Quốc hội). Công ty lại làm việc với 05 Ngân hàng tại tỉnh Phú Yên để thu xếp vay 533 tỷ đồng. Và khi mới giải ngân được 34 tỷ đồng từ nguồn vốn này, lại bị không tiếp tục giải ngân! Trong cái rủi có cái may, Công ty đã kịp thời nắm bắt cơ hội vay vốn bổ sung 683 tỷ đồng và 6,8 triệu USD từ nguồn vốn tín dụng đầu tư của Nhà nước tại Ngân hàng Phát triển Việt nam - Chi nhánh NHPT Phú Yên với lãi suất cố định 6,9% cho vốn vay mua thiết bị nhập khẩu và 8,4% cho vốn vay xây dựng công trình. Công ty đã thanh lý hợp đồng vay vốn Ngân hàng Thương mại 533 tỉ đồng với lãi suất thả nổi, giảm trả lãi trên 120 tỷ đồng. Nếu không có quyết định kịp thời này thì chắc chắn công trình Krông H’năng kéo dài nhiều năm và SBA sẽ có nguy cơ bên bờ “phá sản” khi ở vào thời đoạn kinh tế đất nước rất khó khăn, lạm phát cao, các ngân hàng thương mại tăng lãi suất cho vay trên 20%/năm!

Nguồn vốn cho công trình đã khó khăn như vậy, tình hình xây dựng công trình giai đoạn nước rút tiến độ lại đối mặt với nhiều thách thức: Hết đất đắp cho Đập đất (nếu tìm mỏ đất mới phải làm công tác đền bù, giải phóng mặt bằng và các thủ tục liên quan phải mất thời gian trên 03 năm); Tiến độ đắp đập để chống lũ tiểu mãn 2009, Nút cống dẫn dòng phục vụ phát điện; Thi công áo hầm áp lực sao cho kịp tiến độ? Tiến độ xây dựng nhà máy chậm không kịp đưa cầu trục vào phục vụ thi công lắp máy? “Cái khó không bó được cái khôn” và Công ty đã mạnh dạn điều chỉnh thiết kế Đập đất để tận dụng đất không đồng chất đắp đập, nâng cấp đường thi công từ đường đất thành đường nhựa 02 làn có tải và không tải từ mỏ đất 4a đến Đập đất đáp ứng công tác vận chuyển đất phục vụ đắp đập và lắp đặt hệ thống chiếu sáng từ mỏ đất về Đập đất và tại hiện trường, từ đó cường độ đắp đập trong năm 2008 chỉ đạt 6.000 m3/ngày lên 15.000 m3/ngày, ngày cao nhất đạt 23.000 m3; chọn phương án áo hầm một lớp cốt thép thay vì hai lớp cốt thép như thiết kế (tiết kiệm được thép, bêtông và thời gian thi công); dùng tổ hợp kết cấu cột thép thay bêtông cốt thép phần trên nhà máy. Nhờ đó tiến độ thi công các hạng mục Đập đất, Hầm áp lực và lắp đặt thiết bị nhà máy đã được hoàn thành theo tiến độ. Ngày 25/6/2010, tổ máy số 1 đã đi vào vận hành phát điện thương mại trong niềm vui sướng của toàn thể CBNV SBA!

Giữa những bộn bề, lo toan cho thi công công trình Krông H’năng, Công ty cũng đã lo công tác chuẩn bị các dự án thủy điện mới: Sông Tranh 1, Krông H’năng 2. Đối với dự án thủy điện Sông Tranh 1, công tác khảo sát địa hình, địa chất và lập Dự án đầu tư xây dựng công trình đã được thực hiện, đang tiếp tục giải quyết phần thủ tục pháp lý và duy trì dự án. Đối với dự án thủy điện Krông H’năng 2, dự án đã được UBND tỉnh Phú Yên cấp Giấy Chứng nhận đầu tư và Công ty đang làm việc với Bộ Công Thương để phê duyệt điều chỉnh Quy hoạch vị trí tuyến đập dâng cho dự án và hai dự án này sẽ được trình Đại hội đồng cổ đông thông qua để triển khai đầu tư khi điều kiện thuận lợi.

Một trong những quan tâm đặc biệt của SBA khi chuyển sang Công ty Cổ phần, đó là tăng tính thanh khoản, tính minh bạch cũng như uy tín, thương hiệu của SBA nên vào tháng 7/2009, Công ty đã ký Hợp đồng tư vấn với Công ty CPCK Gia Quyền để triển khai thủ tục lên Sàn giao dịch Chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh.

Ngày 01/06/2010, Công ty đã chính thức lên sàn với mã cổ phiếu SBA.  

Một trong những trăn trở thường trực của Công ty khi chuyển sang Công ty Cổ phần là làm sao để đảm bảo cổ tức cho Cổ đông trong điều kiện chịu nhiều áp lực về tài chính khi phải cân đối dòng tiền để trả nợ cho ngân hàng và nhất là kết quả sản xuất kinh doanh điện năng luôn bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi thời tiết khô hạn trong nhiều năm liền từ khi đưa NMTĐ Krông H’năng vào vận hành thương mại. Với việc nghiên cứu kỹ thủy văn nhiều năm tại hai nhà máy, từ đó xây dựng nhiều phương án, kịch bản vận hành NMTĐ Krông H’năng theo thị trường điện cạnh tranh và NMTĐ Khe Diên theo biểu giá chi phí tránh được, mang lại hiệu quả doanh thu cao nhất cho Công ty cùng với việc vận dụng nhiều giải pháp linh hoạt về tài chính như tái cấu trúc phần nợ vay ngân hàng, Công ty đã luôn đảm bảo đủ dòng tiền để trả lãi và gốc hợp lý, không để bị nợ quá hạn với Ngân hàng, thực hiện đầy đủ nghĩa vụ nộp thuế với Nhà nước (là một trong 1000 Doanh nghiệp đóng thuế cao nhất trong cả nước), đúng hẹn trả cổ tức cho Cổ đông theo nghị quyết Đại hội đồng cổ đông thường niên.

Sau khi công trình thủy điện Krông H’năng hoàn thành, một vấn đề lớn phải giải quyết là công tác sắp xếp lại đội ngũ CBNV từ Ban Quản lý dự án. Đối với những ai đã từng làm việc tại các Ban quản lý công trình thủy điện thì sẽ rất hiểu tâm trạng vô cùng lo lắng của CBNV về công ăn việc làm trong thời đoạn cuối của công trình. Nhưng SBA đã thu xếp, bố trí công việc cho toàn bộ CBNV từ Ban Quản lý về, không một ai phải thôi việc. Công ty đã động viên CBNV tận dụng thời gian này để tự học, tự nghiên cứu, tích lũy hành trang tri thức chuẩn bị cho chặng đường phát triển tiếp theo.

Một hướng phát triển mới của Công ty đã được mở ra khi vào tháng 04 năm 2014, Hội đồng quản trị SBA đã quyết định thành lập Trung tâm Tư vấn và Kiểm định an toàn đập với toàn bộ nhân sự từ Phòng Kỹ thuật để tự thực hiện một số công tác liên quan đến các hạng mục xây dựng công trình của Công ty và vươn ra thực hiện Dịch vụ tư vấn thuê nhằm tối ưu hóa nguồn nhân lực, giữ người lao động có năng lực, thu hút nhân tài, cải thiện thu nhập cho người lao động. Phương châm của Công ty trong thực hiện dịch vụ tư vấn là phải lấy uy tín, chất lượng làm đầu. Tổng giá trị các hợp đồng tư vấn ký được trong năm 2016 là 21,77 tỷ đồng cho thấy uy tín và thương hiệu SBA đã được khẳng định trên thị trường miền Trung, Tây Nguyên và lan tỏa trên cả nước.

Thành tích lớn, có tính quyết định đối với sự phát triển bền vững của SBA mà Trung tâm Tư vấn và Kiểm định an toàn đập đã đạt được dưới sự hướng dẫn, chỉ đạo của Tổng Giám đốc Công ty, đó là xây dựng phương pháp luận khoa học để tính lại chuỗi thủy văn, thủy năng nhà máy thủy điện Krông H’năng trên cơ sở số liệu còn nhiều thiếu thốn có được. Với phương pháp luận hợp lý, SBA đã tính toán lại sản lượng điện của NMTĐ Krông H’năng là 181 triệu kWh/năm, đây là cơ sở để SBA đàm phán tăng giá bán điện cho NMTĐ Krông H’năng từ 878,67 đồng/kwh lên 1.040 đồng/kwh, đánh dấu sự “ngoi lên mặt đất” của SBA để phát triển bền vững.

Lễ ký kết Hợp đồng mua bán điện cho NMTĐ Krông H’Năng, đánh dấu một mốc son quan trọng cho sự phát triển bền vững của SBA

Làm thủy điện là phải luôn đối mặt với những thách thức khó lường của nắng hạn, bão lũ. Làm sao để vận hành hiệu quả hai nhà máy thủy điện trong điều kiện bị ảnh hưởng khô hạn nghiêm trọng của hiện tượng El Nino hay trong lũ lụt mà không để xảy ra hậu quả cho đồng bào hạ du? Các sáng kiến của CBNV SBA đã ra đời giải đáp được những câu hỏi “hóc búa” đó: Sáng kiến đo mưa trên toàn lưu vực hồ Krông H’năng để dự báo vận hành xả lũ tại NMTĐ Krông H’năng; Định hướng phương pháp luận để vận hành NMTĐ Krông H’năng theo thị trường điện cạnh tranh; Giải pháp xả lũ hợp lý; Sáng chế thiết bị đo mực nước hồ cấp độ chính xác đến mm đã được Cục Sở Hữu trí tuệ - Bộ Khoa học và Công nghệ cấp Bằng độc quyền về Giải pháp hữu ích.

Tổng Giám đốc SBA  giới thiệu về Thiết bị đo mực nước hồ tại Chương trình Sáng tạo Việt

Tại “Hội nghị quản lý, vận hành, hiệu quả công trình thủy điện” do Bộ Công Thương tổ chức vào ngày 17/03/2017 tại TP. Đà Nẵng, Ông Phạm Phong - Tổng Giám đốc Công ty đã được chọn báo cáo về “Chủ động trong công tác quan trắc khí tượng thủy văn phục vụ vận hành an toàn hiệu quả” hồ chứa thủy điện qua thực tế tại NMTĐ Krông H’năng. Báo cáo được Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh đánh giá cao vì một Doanh nghiệp cổ phần nhưng đã có sự quan tâm đến xã hội, chia sẻ khó khăn với cơ quan quản lý nhà nước, là điển hình cho việc chủ động quan trắc và vận hành hồ hiệu quả, an toàn.

Ông Phạm Phong – Tổng Giám đốc báo cáo tham luận tại Hội nghị

Không dừng ở các đề tài nghiên cứu cấp Công ty, SBA đã định hướng và triển khai thực hiện các Đề tài nghiên cứu khoa học cấp khu vực đã được chính quyền địa phương chấp thuận như “Vận hành xả lũ liên hồ trên lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn” tại tỉnh Quảng Nam và “Vận hành xả lũ liên hồ trên lưu vực sông Ba” tại tỉnh Phú Yên; và những đề tài Chống xói lở, xâm thực cho biển Đà Nẵng; Chống xâm nhập mặn ở Nhà máy nước Cầu Đỏ (Đà Nẵng) đang được xem xét.

Để SBA trưởng thành như hôm nay, một nhân tố có tính quyết định đó là SBA đã xây dựng được Văn hóa SBA trong đó Công ty luôn tạo môi trường làm việc dân chủ, CBNV coi Công ty như nhà của mình, mọi người cùng chung chí hướng vì mục tiêu phát triển Công ty bền vững, mỗi một cá nhân đều được tự do bay lên với hoài bão, ước mơ bằng đôi cánh trí tuệ của chính mình; Công ty đã xây dựng được đội ngũ CBNV gắn bó lâu dài với SBA trong điều kiện làm việc trước đây còn nhiều khó khăn, lương lại thấp; nổi bật nhất là tinh thần đào tạo, tự đào tạo, dìu dắt nhau giữa các thế hệ (Tổng Giám đốc Công ty tâm huyết đào tạo các Trưởng, Phó đơn vị từ cách viết văn bản, xây dựng Tầm nhìn, Quản lý và Xử lý công việc đến Phương pháp logic giải quyết công việc... ;  từ đó các Trưởng đơn vị tự mình nâng tầm và đào tạo lại nhân viên của mình).

Qua mười lăm năm hình thành và phát triển, SBA đã thực sự trưởng thành, đem lại niềm tin cho cổ đông, khách hàng và đối tác. Thương hiệu SBA đã được khẳng định trên thị trường miền Trung và Tây Nguyên và ngày càng vươn cao, bay xa.